सोमवार, २९ सप्टेंबर, २०१४

जगणं...

संध्याकाळची असाइनमेंट आटोपून ऑफिसमध्ये आलो. रिपोर्टिंगची वही टेबलवर ठेवली. नेहमीच्या सवयीप्रमाणं आक्काला म्हटलं चला कॉफी प्यायला. बातम्यांची तशी गडबड नसल्यानं दोघंही खाली उतरलो. फर्ग्युसन कॉलेज रोड नेहमीसारखाच वाहता होता, एकाच दिशेनं. मी पुण्यात आलो, त्यावेळी तो दोन्ही बाजूनं येण्या-जाण्यासाठी खुला होता. ‘रानडे’त शिकत होतो त्यावेळी मध्येच तो एकाच दिशेनं, डेक्कनकडून म्हसोबा गेटकडं जाण्यासाठी वन-वे झाला. त्यामुळं आत्ताही गाड्या त्याच दिशेनं पळत होत्या. एखाद-दुसरं उलटं जाणारं होतंच त्यातही. आम्ही आपलं फुटपाथवरून आमच्या नेहमीच्या सवयीनं गाड्यांच्या उलट्या दिशेनं निघालो डेक्कनकडं. ‘त्रिवेणी’त जाऊन कॉफी प्यायचा प्लॅन होता. त्याच्याआधी थोडं पाय मोकळे करायला हवेत, म्हणून ‘त्रिवेणी’च्या समोरून गुडलक चौकात, आपटे रोडनं पुन्हा ‘व्हिनस’च्या गल्लीतून वन-वेनं पुन्हा ‘फर्ग्युसन’ला लागलो नी आलो ‘त्रिवेणी’कडं.

फर्ग्युसन रोडसारखंच ‘त्रिवेणी’ही आता बदललेलं आहे. मी ‘रानडे’त शिकत होतो, त्यावेळी तिथं बसायला बाकडी होती. मोजून तीन टेबलं होती बसायला. ‘रानडे’तल्या कँटिनच्या चहा- नाष्ट्याला वैतागल्यावर, रस्ता ओलांडून पलिकडं गेल्यावर ‘रानडे’च्या समोरच असलेल्या या छोट्या हॉटेलमध्ये जाणं व्हायचं. आता ती बसण्यासाठीची टेबलं राहिली नाहीत. चहा, नाष्टा जे काही घ्यायचंय ते घ्या नी फक्त ते ठेवण्यासाठी जागा असलेल्या टेबलांच्या भोवतीनं कोंडाळं करून उभं रहा. त्यावेळच्या टेबलांची नी आताच्या टेबलांची संख्या मात्र तेवढीच आहे, तीन. हॉटेलातल्या गरम वाफांनी आत तोंड करून थांबणं मुश्किलच होणार. त्यामुळं आपलं रस्त्याकडं तोंड करून थांबा. खा- प्या नी नेत्रसुख घ्या. सोबतच्यांसोबत गप्पा मारा. चहा- नाष्ट्याचे पैसे आधीच दिले असल्याने, खाणे- पिणे झाले की थेट निघून जा. कोणी काही बोलणार नाही. अशी सगळी सोय.

 कॉफीचे पैसे दिले नी कॉफी यायची वाट बघत आम्ही दोघंही रस्त्याकडे अगदी पहिल्या टेबलला खेटून उभे राहिलो. गप्पा सुरू होत्याच. इकडचे- तिकडचे विषय सुरू होते. तिचं तोंड अगदी रस्त्याकडं, माझं डेक्कनकडं. कॉफी आली. कॉफी पिणंही सुरू होतं. ‘त्रिवेणी’च्या पलिकडं एक भेळ- पाणीपुरीवाला असतोय. त्याच्याकडचं आलं- गेलेलं गिऱ्हाईक मला दिसत होतं. त्याबाजूने ‘त्रिवेणी’च्या भिंतीआडून आधी ‘दिल’वाल्या लाल फुग्यांचा एक झुपका पुढे आला. तो वाऱ्यावर डोलतो ना डोलतो, तोच या फुग्यांच्या दोऱ्या एका हातात सांभाळणारं पोर पुढे आलं. दुसऱ्या हातात भेळेची डिश सांभाळत. फुगे सांभाळताना तारांबळ चालली होती, नी भेळही खायची होती. त्यामुळं थोडा विचार करून बहुतेक, ते सरळ फुटपाथवर बसलं. बसता बसता भेळेवर भेळवाल्याने सजवलेले चार-सहा खारे दाणे, थोडीशी शेव नी काही लाह्या असं सारं फुटपाथवर सांडलं. तो नेमका माझ्याकडं तोंड करूनच खाली बसलेला. ते सांडलेलं माझ्याही लक्षात आलं, तो ते सांडलेलं बघत होता हेही लक्षात आलं, नी मी त्याच्याकडे बघतोय हे त्याच्याही लक्षात आलं. त्याचा जीव त्या चार-सहा दाण्यांमध्ये, त्या शेवेमध्ये नी लाह्यांमध्येही अडकलेला होताच. पण मी त्याचाकडे रोखून बघतोय हे लक्षात आल्यावर, ‘हातात भेळेची आख्खी प्लेट आहे माझ्या, मी त्या दाण्यांकडे बघतही नाहीये,’ अशा आविर्भावात त्याने प्लॅस्टिकचा पांढरा चमचा उचलला नी भेळ खायला सुरुवात केली.

 आमची कॉफीही अर्ध्याच्या वर संपून गेली होती, तोपर्यंत. गप्पाही तशाच सुरू होत्या. माझं त्या पोराकडे लक्ष मात्र होतं. दरम्यान, त्याच्याकडे असणारे फुगे बघून, एक मुलगी थांबली. ते पोरगं आपलं फतकाल मांडून बसलेलं. भेळेची प्लेट त्याच्या पुढ्यात. एक पाय दुमडलेला, तर एक पाय पसरलेला. त्या मुलीने ते सगळेच्या सगळे फुगे कितीला देणार म्हणून विचारलं बहुतेक. पोरगं एकदम गांगरलं. चमचा हातात तसाच नाचवत शंभर रुपये म्हणालं. त्या मुलीनं आपल्या सोबतच्या मैत्रिणींना ‘काय करायचं गं,’ असं विचारलं नी ‘त्रिवेणी’च्या पुढपर्यंत आल्या. त्या पोरानं मग चमचा बाजूला ठेवून, डिशला धक्का लागू न देता उठत उठतच तिला परत हाक मारली. सगळेच्या सगळे फुगे देऊ केले. त्या पोरीनंही मग जास्त घासाघीस न करता पाकीटातनं शंभरची नोट काढली नी सरळ दिली पोराच्या हातात. पोरानं फुग्यांच्या सगळ्या दोऱ्या दिल्या त्या मुलीकडं. डिल फायनल एन कम्प्लिट. ती बया फुगे घेऊन आमच्या समोरनं निघूनही गेली. तो पोरगां तिथंच बसला होता. आता त्याच्या एका हातात चमचा नी दुसऱ्या हातात ती शंभरची नोट होती. त्याची भेळेची प्लेट फुटपाथवरच होती. येणार-जाणाऱ्यांनी ती प्लेट लाथाडू नये, म्हणून त्याचं तिकडंही लक्ष होतं. ती शंभरची नोट कशी नी कुठे ठेऊ, हा प्रश्न त्याला पडलेला असावा.

दरम्यान, आमच्या गप्पांचा ओघ ‘जीवन’ नावाच्या एका गहन विषयापर्यंत पोचला. आपण सध्या काय जगतोय, कसं जगतोय अशा खूपच गहन विषयावरचं विचारमंथन सुरू झालं. मी आपलं म्हटलं सरळ, ‘जगणं विसरलोय आपण.’ ‘जगणं विसरूनही जगण्याच्याच मागे पळतोय,’ असं काहीतरी बोललो असेन त्या दरम्यान. माझं लक्ष पोराकडेही होतंच. अगोदर त्याने पुन्हा एकवार त्या भेळेच्या गाड्याकडे पाहिलं. नंतर पुन्हा माझ्याकडे पाहिलं नी पँटचा खिसा तपासला. पँट तर फाटकी दिसत होती. शर्टचा खिसा तसा ठिकठाक वाटत होता. त्याने मग बसल्या बसल्याच एका हातातला चमचा तसाच ठेवून, दुसऱ्या हाताने हात अगदी खांद्याच्या लायनीत वर उचलून, कोपरात नी मनगटात पुरेसा वाकवून खिशात घातला. शंभरची नोट खिशात पडली, नी मग त्याचा हात पुन्हा बाहेर आला. मी समोरच होतो. पाहात होतो. त्याच्या चेहऱ्यावर आता समाधान होतं. आनंद होता. आता दोन्ही पाय पसरले, ती भेळेची डिश मांड्यांवर घेतली, नी फुटपाथवर मस्त माझ्याकडे बघत भेळेचे तोबरे भरणं सुरू केलं. शंभराच्या त्या नोटेच्या भानगडीत तो त्याचं जगणं विसरला नव्हता. अगोदर एक पाय पसरला होता, आता दुसराही पसरून मस्त बसून भेळेची मजा घेत होता.

ऑफिसला परतलो. काम आटोपून घरी आलो. घरी निवांतपणा दिसत होता. बायकोनं आपलं काम आवरलेलं दिसलं. हात-पाय धुवून जरा बेडवर पडलो. कारण नसताना बायकोनं एकदम एक फिलॉसॉफिकल स्टेटमेंट माझ्यावर फेकलं. अचानक एकदम म्हणाली, ‘जगणं म्हणून काही राहिलंच नाही....’ मी तिला थोडं आणखी बोलतं करण्यासाठी प्रयत्न केला. विचारलं, ‘अरे हे असलं गहन तत्त्वज्ञान म्हणून तू बोलतेयेस की गम्मत म्हणून...,’ तोपर्यंत माझ्यासमोर संध्याकाळचा प्रसंग उभा राहायला सुरुवात झाली होती. वन-वे रस्त्यावरच्या त्या गाड्या... गाड्यांचे ते आवाज... त्रिवेणी... ते फुगेवालं पोरगं... त्याची ती शंभरची नोट... माझं ते ‘जगणं विसरलोय आपण,’ हे वाक्य... त्याच लायनीवरचं बायकोचं आत्ताचं ‘जगणं म्हणून काही राहिलं नाही’चं वाक्य... हेच जगणं असेल का. असंच नकळत अनुभवता येणारं. त्या पोराच्या समाधानातलं. त्याच्या त्याच्याच धुंदीतल्या त्याच्या जगण्यातलं. अशा साध्या- साध्या प्रसंगांमधलं. योगायोगाने झालेल्या योगायोगांमधलं. असंच जगणं असावं नाही का. ते आधीच कळलं, तर जगायला मजा तरी कशी येणार, ना.

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:

टिप्पणी पोस्ट करा