गाणं, संगीत तसं सगळ्यांनाच आवडतं. खूप कमी लोकं अशी असतात की ज्यांना गाणी अजिबातच आवडत नाहीत. मी अशा लोकांपैकी नक्कीच नाही. गाणी ऐकायला, जमेल तशी वाजवायला नी शेवटी त्याचा मनसोक्त आनंद घ्यायला जाम आवडतं. गाण्यांविषयी, संगीताविषयी लिहिलेलं वाचायलाही आवडतं. त्यामुळेच की काय, कंटाळवाणे प्रसंग, उदास वातावरण किंवा अगदीच निराश झाल्यानंतर गाणी ऐकणं- गुणगुणनं आवडत असावं. साधारण एक- दोन आठवड्यांपूर्वी आपण कोणती गाणी गुणगणतो या विषयीचा एक लेख वाचनात आला. तिकडे फॉरेनमध्ये त्या विषयीचं संशोधन झालं होतं म्हणे. ते आपल्याकडे झालं असतं, तर आपल्याकडेही कदाचित तसेच निष्कर्ष पुढे आले असते, असं तो लेख वाचल्यानंतर वाटलं. दिवसभरात एखादं गाणं डोक्यात बसलं की सकाळपासून संध्याकाळपर्यंत आपण तेच गाणं मधूनच आपोआप कसं गुणगुणत बसतो, या विषयीचं ते लेखन मस्तच वाटलं. मीही अनेकदा अशीच गाणी गुणगुणत राहतो. विचार करतो, कुठं ऐकली, उत्तर सापडतं, आपल्या प्ले-लिस्टमध्ये.मोबाईलमुळं गड्या एक भारी सोय झालीये आपल्यासारख्याची, असं उगाचंच वाटतं त्यामुळे. मोबाईलमध्ये भारंभार गाणी भरून ठेवायला मिळाल्याल्यापासून तर कुठल्याशा आरतीपासून ते एन्रिकच्या ह्रिदम डिव्हाइनपर्यंतची वेगवेगळ्या जॉनरची गाणी एकत्र ठेवाणारे अनेकजण माहितीचे झालेत. सुरुवातीला कुठल्याशा दुकानात मेमरी कार्डमध्ये शेकडो गाणी भरून देतात, हे समजलं की मोठं अप्रूप वाटायचं. घरात मोठ्याशा टेपरेकॉर्डरवर साईड ए आणि साइड बी करून एक वीसेक गाणी ऐकायला मिळायची. लयंच लय म्हणाल तर थर्टीएट नॉनस्टॉप मराठी कोळीगीतांचा तो जमाना. कॅसेट अडकलीच तर रेकॉर्डरचे खटके दाबून कॅसेट बाहेर काढणं, त्या छोट्या बारीक फिल्मचा गुंता सोडवणं, पेन वा पेन्सिलला कॅसेट अडकवून ती फिल्म पुन्हा कॅसेटमध्ये अडकवण्याची कसरत करण्याचा तो काळ. त्यावेळी मुळात मोबाईल ही चैनीची बाब. त्यात मेमरी कार्ड असणारा नी गाणी वाजवणारा मोबाईल म्हटलं की अजूनच हाय-फाय ट्रिटमेंट. त्यामुळं ते अप्रूप होतं. नंतर हळूहळू परिस्थिती बदलत गेली. आता कुणाच्याही मोबाईलमध्ये कुठुनही गाणी वाजू शकतात, डाऊनलोड होऊ शकतात अशी परिस्थिती आलीये. त्यामुळं ते अप्रूप वाटणं बंद झालंय. त्याची जागा आता सिलेक्टिव्हिटीने घेतलीये. गाणीसुद्धा आपली निवडून निवडून ऐकायची. तेवढंच बरं असतंय. डोक्याला शॉट लागला असं वाटलं, की लावायची मोबाईलवर गाणी. आपली आवडती गाणी, आपल्या प्ले-लिस्टमधून.
माझी प्ले-लिस्ट म्हटलं की खूप सारी गाणी अशी सहजच कानावर पडायला सुरुवात होते. किशोर कुमारच्या आनेवाला पल, जिंदगी आ रहा हूँ मैं सारख्या हिंदी गाण्यांपासून ते ब्रायन अॅडम्सच्या एटीन टिल आय डायपर्यंत... पंकज उधासच्या चिठ्ठी आयी है पासून ते आतिफ अस्लमच्या दूरी वा इंडियन ओशनच्या माँ रेवा तेरा पाणी निर्मळ पर्यंत... मराठी म्हणायचं तर मिलिंद इंगळेंच्या गारवापासून ते अवधूत गुप्तेंच्या फुलपाखरूपर्यंत... माऊली माऊली, झिंगाट, वेड लागलं तर आहेच नी अगदी चिन्मया सकल हृदयाही आहे... इन्स्ट्रुमेंटल म्हणायची तर झाकीर हुसैन- आनिंदो चॅटर्जींच्या तबल्यापासून ते यानीच्या अफलातून ऑर्केस्ट्रॉ रेकॉर्डिंगपर्यंतचं सगळं काही ही प्ले- लिस्ट आठवायला भाग पाडते. एक दिन बिक जायेगाची दोन्ही- तिन्ही व्हर्जन्स, केकेचं यारों..., इन्क्बाल सिनेमातलं आशायें..., बर्फीमधलं इत्तीसी हसी... गुलाल मधलं आरंभ है प्रचंड... रेहमाननं संगीत दिलेलं रुबरू नी ताल, स्ट्रिंग्सचं तितलियाँ, सदमा मधलं ए जिंदगी गले लगालें, कैलाश खेरचं अल्लाह के बंदे, अरजित सिंग- तोची रैना- रेखा भारद्वाजवालं कबिरा, अरजित सिंगचं महोब्बत बरसा देना तू... असं खास कलेक्शन ही प्ले-लिस्ट माझ्यासमोर ठेवत असते.
गाण्यांसोबत काही खास जिंगल्सही तितक्याच भारी असतात. ती हिरोच्या जाहिरातीत वापरलेली ख्वाबोंसे है इश्क इश्क, मार्केटिंगचा अफलातून फंडा सांगणारी अनबॉक्स जिंदगी अशा जिंगल्सची प्ले- लिस्ट सजवत चालल्यात. आत्ताही ती प्ले-लिस्ट आपलं काम बजावतेय. नो डिस्टर्बन्स अॅट ऑल. क्या हुआ तेरा वादा... तेरा मुझसे है पहले का नाता कोई... सारखी गाणी तर ड्रायव्हिंगची मजा वाढवणारीही ठरतात. गिटारवर वाजलेलं कॉलेज डेज, कुमार विश्वासचं कोई दिवाना कहता है..., संदीप- सलिलचं आयुष्यावर बोलू काहीचं कलेक्शन, अच्युतम् केशवम् कृष्ण दामोदरम् सारखी एखादी शांत पण सुरावटींनी नटलेली प्रार्थना या प्ले-लिस्टमध्ये आहे. मी अनेकदा विचार करत राहतो, ही प्ले-लिस्ट कधीही लावा, आपल्याला ऐकाविशी का वाटत असेल. वेगवेगळ्या संगीतकारांचं हे संगीत आहे. वेगवेगळ्या भाषांमधलं ते आहे. अजय- अतुलनं तिकडं दाक्षिणात्य सिनेसृष्टीसाठी दिलेलं ते इक्की की काय उच्चार असलेलं गाणंही या प्ले- लिस्टमध्ये आहे नी इंडियन ओशनवालं कंदिसाही या प्ले-लिस्टमध्ये आहे. असल्या गाण्यांचे अर्थ आपल्याला काय डोंबल्याचे समजतायेत, तरी ते भारी वाटतात, ऐकावेसे वाटतात म्हणून प्ले-लिस्टमध्ये आहेत.
अर्थपूर्ण गाण्यांपासून ते काहीही अर्थबोध न होणाऱ्या शब्दांचा समावेश असणाऱ्या गाण्यांपर्यंतचं सगळं काही ही प्ले-लिस्ट मला ऐकवत राहते. तरीही ती आवडते. आमचं सायन्स आम्हाला रेझोनन्स शिकवून गेलंय. माणसाचं मन ही एक सिस्टिम नी वाजणारं गाणं ही दुसरी एक बाहेरची सिस्टिम आपण मानली, तर माणसाला गाणं आवडणं ही प्रक्रिया रेझोनन्स म्हणून विचारात घेतली जाऊ शकते का, असा प्रश्न मला पडलाय. एखाद्या माणसाचं मन ज्या फ्रिक्वेन्सीने व्हायब्रेट होत असेल, त्या नॅचरल फ्रिक्वेन्सीमध्ये वाजणारं गाणं लागलं की ते त्याला आवडत असावं का, असा प्रश्नही कधीकधी पडतो. हे सूत्र माझं मलाच लागू करून पाहिलं, तर किमान स्वतःला स्वतःच्या मनाची फ्रिक्वेन्सी तरी समजू शकेल ना? हे चूक की बरोबर ते माहिती नाही राव. बी. एस्सी. नंतर सायन्स सोडलेलं नी संगीताचं शास्र समजून न घेताच ते ऐकायला -वाजवायला घेतलेलं. त्यामुळे असले फालतू प्रश्न पडत असावेत. पण, आपल्या आवडत्या प्ले-लिस्टमधलं संगीत असा रेझोनन्स साधत असेल काय, असा प्रश्न मला अनेकदा पडलाय. कदाचित या भानगडीचं उत्तर आपल्याला आपल्या मनापर्यंत घेऊन जाऊ शकतं. मन असंही कोणाला सापडलंय का, ते आपल्याला सापडेल. पण किमान त्याची फ्रिक्वेन्सी तरी कळेल या खेळातून. आपली ही प्ले-लिस्ट आपल्याच मनाशी असा एवढा सगळा खेळ खेळत असेल, म्हणूनच ती आपल्याला आवडत असेल का ?
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा